İşğaldan azad edilmiş ərazilərə doğru yaşıl işıq

Qarabağda “yaşıl” otellər yaradılacaqmı?

Qarabağın böyük turizm potensialı var və orada müxtəlif kateqoriyalı otellərin yaradılması üçün artıq işlər gedir. Bir çox mütəxəssislər azad edilmiş ərazilərdə “yaşıl” otellərə, yəni ekologiyaya dost olan obyektlərə üstünlük verilməsinin vacibliyinə əmindirlər.

Ekoloq Fikrət Cəfərov AYNA-ya şərhində Prezident İlham Əliyevin Qarabağda “yaşıl enerji zonası” yaradılacağını elan etdiyini xatırladıb. “Ağıllı” şəhərlərdə və kəndlərdə ətraf mühitə mənfi təsir praktik olaraq sıfıra endirilməlidir – bərpa olunan enerjinin istifadəsi, su ehtiyatlarından səmərəli istifadə, o cümlədən təkrar istifadə və s. prioritet olmalıdır.

“Az sayda turist dağıdılmış Qarabağa gəlmək istəyir, lakin müasir texnologiyalardan istifadə edib, təbiətə yaxşı baxaraq, yenidən dirçəldilmiş Qarabağı çoxları ziyarət etmək istəyəcəklər. Azərbaycanın təmiz ekoloji mühiti bərpa etmək üçün misilsiz bir fürsəti var, çünki bu zonada kənd təsərrüfatı və sənaye yoxdur”, – deyə ekoloq bildirib.

Qarabağda eko-otellər yaratmaq, onun fikrincə, çətin olmayacaq: “Bu gün buna imkan verən texnologiyalar artıq işlənib. İlk baxışdan bunlar bahalı texnologiyalardır, lakin özləri özlərini ödəyəcəklər”.

Təhlillərə görə, Qarabağ günümüzdə günəş və külək enerjisi üçün böyük bir potensiala malikdir və bundan istifadə edilməlidir. Cəfərov hesab edir ki, kiçik su elektrik stansiyalarının tikilməsinə dəyməz: “Qarabağ çayları bənzərsizdir, bu dağ çayları ilin müxtəlif vaxtlarında suyun tərkibinə görə böyük fərqə malikdir və orada bir su elektrik stansiyasının yaradılması su rejiminə, çay yatağına və biomüxtəlifliyə zərər verə bilər”.

Davamlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev isə AYNA-ya deyib ki, azad edilmiş ərazilərin minalardan təmizlənməsi üçün işlər davam edərkən çoxlu sayda otelin inşasından danışmaq tezdir: “Ancaq Qarabağın təhlükəsiz hissəsini onsuz da müxtəlif yüksək səviyyəli qonaqlar, jurnalistlər ziyarət edirlər və onlar üçün yaşayış yerləri tikmək lazımdır. Əvvəlcə sadə kiçik otellər tikmək lazımdır. Bir az sonra ərazidə yerləşmə başladıqda, bu məsələni Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə əlaqələndirərək “yaşıl” otellər tikmək məsələsini qaldırmaq olar. Azad olunmuş bölgələrdə 20-50 yataqlı, ən az 20-30 otelə  ehtiyac var”.

DAİR Otellər və Restoranlar Assosiasiyası İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi də AYNA-ya açıqlamasında Qarabağda eko-otellər tikilməli olduğunu qeyd edib: “Çünki bu zonada ekoloji cəhətdən təmizliyə xüsusi diqqət yetirilir. Mən bu bölgəni müəyyən ekoturizm məhsulları yaratmaq üçün məharətlə istifadə edilməsi lazım olan nəhəng təbii ehtiyatlara sahib olduğu və ekoturizm konsepsiyasına da daxil olan milli dövlət nümunəsi olduğu üçün ekoloji turizm mərkəzi kimi görürəm. Ekoturizm yalnız təbiəti qorumaq deyil, həm də milli xəzinədən – folklordan, memarlıqdan, arxeoloji tapıntılardan məharətlə istifadə etməkdir”.

Ancaq “yaşıl” otellər yalnız orada deyil, bütün ölkədə inkişaf etməlidir. Otellərdən əlavə “yaşıl” kamplar, qlempinqlər (bütün ekoloji tələblərə cavab verən geniş rahat çadır), turizm mərkəzləri, qonaq evləri və hətta özəl kənd evləri ətraf mühit standartlarına uyğunlaşdırıla bilər. Gələcəkdə bunlar marketinq şəbəkələrinə, satış kanallarına daxil edilə bilər və ekoloji turların bir hissəsi kimi yerləşdirilə bilər.

Dünyada belə tendensiyalar çoxdan mövcuddur və bunları dünyada tanıdan ictimai birliklər, dərnəklər var. Bu, kimyəvi maddələrin, deyək ki, yuyulması, təmizlənməsi və daha ekoloji cəhətdən təmiz məhsullarla əvəzlənməsi üçün istifadənin minimuma endirilməsini əhatə edən bütöv bir konsepsiyadır: alternativ enerjidən istifadə, tullantıların düzgün idarə edilməsi və s. Bu fəlsəfə niyə “yaşıl” bir otel seçdiklərini başa düşən qonaqlara da təsir edir.

Dübəndiyə görə, hazırda respublikada belə bir konsepsiyanı həyata keçirəcək heç bir otel yoxdur: “Ancaq hər il ekoturizmlə məşğul olmaq istəyən, yaşıl otellərdə yaşamaq və eko-restoranlarda yemək istəyən turistlər getdikcə daha çox olur. Bu, Azərbaycana cəlb edilə bilən xarici turistlərin ciddi bir seqmentidir, lakin ekoturizm fəaliyyətləri olmadığı üçün uyğun qalmağa yerləri yoxdur”.

Pandemiyadan əvvəl Azərbaycana gələn turistlərin coğrafiyasını genişləndirmək üçün bir kurs götürülmüşdü, amma statistikanın da göstərdiyi kimi, qonşu Gürcüstanla müqayisədə Avropadan turist cəlb etmək baxımından geri qalırdıq.

“Səbəb, əlbəttə ki, yalnız ekoloji turizm məhsullarının olmaması deyil, həm də ölkəmizə aviabiletlərin baha olmasıdır. Xüsusilə beynəlxalq statusa malik regional hava limanlarını inkişaf etdirə bilmədik. Pandemiyadan sonra inkişaf etmiş Qərb ölkələrindən turist cəlb etmək üçün mexanizmlər hazırlamaq lazım gələcək. Onların sayəsində Azərbaycanın Avropa ölkələrində tanınması artacaq. İşğal olunmuş torpaqların azad edilməsi və uğursuz qonşularımızın davamlı iddiaları ilə əlaqədar olaraq yüksək inkişaf etmiş ölkələrdən, dünyaya təsir göstərən ölkələrdən, turistləri cəlb etmək, işlərin həqiqi vəziyyəti barədə məlumat vermək və mədəniyyətimizi, mətbəximizi, adətlərimizi təbliğ etmək olardı”, – deyə müsahibimiz vurğulayıb.

Müəllif: Elya Belskaya